EU se sastoji od država članica — 28 zemalja koje pripadaju Uniji — i njihovih državljana. Jedinstveno obilježje EU-a jeste da su sve te zemlje suverene, neovisne zemlje koje su dio svoje „suverenosti” ujedinile da bi stekle moć i prednosti koje donosi veličina. Ujedinjavanje suvereniteta u praksi znači da države članice prenose dio svojih ovlasti donošenja odluka na zajedničke institucije koje su osnovale da bi se odluke o posebnim pitanjima od zajedničkog interesa mogle donositi demokratski na nivou EU. Prema tome, sistem EU je negdje između potpunog saveznog sistema kakav postoji u Sjedinjenim Američkim Državama i sistema međuvladine saradnje kakav postoji u Ujedinjenim narodima.

EU je znatno napredovala od osnivanja 1950. godine. Izgradila je jedinstveno tržište proizvoda i usluga koje se prostire na 28 država članica sa više od 500 miliona građana koji se mogu slobodno kretati i stanovati gdje žele. Stvorio je jedinstvenu valutu — euro — koja je postala jedna od glavnih svjetskih valuta i koja jedinstveno tržište čini još učinkovitijim. EU je i najveći davatelj programa razvojne i humanitarne pomoći u svijetu. To su samo neka od dosad ostvarenih postignuća. Planovi EU za budućnost obuhvataju izvođenje Evrope iz postojeće ekonomske krize. EU predvodi borbu protiv klimatskih promjena i njihovih posljedica. Budući da planira i dalje rasti, pomaže susjednim zemljama da se pripreme za članstvo u EU te gradi zajedničku vanjsku politiku koja će doprinijeti širenju evropskih vrijednosti u svijetu.

Historija ugovora EU-a

Kada je Robert Schuman, francuski ministar vanjskih poslova, 1950. predložio integraciju industrija uglja i čelika zapadne Evrope, njegove su ideje sljedeće godine ugrađene u Pariški ugovor i rođena je prethodnica EU – Evropska zajednica za ugalj i čelik. EU je od tada redovno ažurirala i proširivala ugovore radi osiguranja učinkovite politike i odlučivanja:

Pariški ugovor, kojim je utemeljena Evropska zajednica za ugalj i čelik, potpisan je u Parizu 18. aprila 1951. a stupio je na snagu 1952. Njegova je valjanost istekla 2002.

Rimski ugovori, kojima su osnovane Evropska ekonomska zajednica (EEZ) i Evropska zajednica za atomsku energiju (Euratom), potpisani su u Rimu 25. marta 1957. i stupili su na snagu 1958. godine.

Jedinstveni evropski akt (JEA) potpisan je u februaru 1986. i stupio je na snagu 1987.godine. Njime je izmijenjen Ugovor o EEZ-u i otvoren put ostvarenju jedinstvenog tržišta.

Ugovor o Evropskoj uniji— Maastrichtski ugovor — potpisan je u Maastrichtu 7. februara 1992. i stupio je na snagu 1993. godine. Njime je osnovana Evropska unija, Parlament je dobio veće ovlasti u postupku donošenja odluka i dodana su nova područja za saradnju.

Amsterdamski ugovorje potpisan 2. oktobra 1997. i stupio je na snagu 1999. godine. Njime su izmijenjeni prethodni ugovori.

Ugovor iz Nice potpisan je 26. februara 2001. i stupio je na snagu 2003. godine. Njime je reorganiziran institucionalni sistem EU-a tako da se očuva efikasnost nakon novog vala proširenja 2004.

Lisabonski ugovorje potpisan 13. decembra 2007. i stupio je na snagu 2009. godine. Njime su pojednostavnjene metode rada i pravila glasanja, stvorena je institucija predsjednika Evropskog vijeća i uvedene su nove strukture kako bi EU postao snažniji faktor na globalnom nivou.

Pokretači EU-a, od boraca pokreta otpora do pravnika i parlamentaraca, bili su raznolika skupina ljudi koji su vjerovali u iste ideale: ujedinjenu Evropu mira i blagostanja. Osim ovih pionira, čiji su životi i rad ovdje opisani, i mnogi drugi nadahnuli su evropski projekt i neumorno se zalagali za njegovo ostvarenje. Stoga će se stranica o pionirima EU-a i dalje dopunjavati.

1945. – 1959.

Mir u Evropi – počeci suradnje

Cilj osnivanja Evropske unije bio je okončanje učestalih i krvavih međususjedskih ratova koji su kulminirali Drugim svjetskim ratom. Od 1950. Evropska zajednica za ugljen i čelik počinje ekonomski i politički ujedinjavati evropske zemlje kako bi se osigurao trajan mir. Šest država osnivačica su Belgija, Francuska, Njemačka, Italija, Luksemburg i Nizozemska. Pedesete godine 20. stoljeća razdoblje su hladnog rata između istoka i zapada. Godine 1956. sovjetski tenkovi guše proteste protiv komunističkog režima u Mađarskoj. Ugovorom iz Rima 1957. osniva se Evropska ekonomska zajednica (EEZ) ili tzv. zajedničko tržište.

1960. – 1969.

Razdoblje ekonomskog rasta

Šezdesete godine 20. stoljeća razdoblje su ekonomskog rasta, čemu je pridonijelo ukidanje naplaćivanja carinskih nameta u međusobnoj gospodarskoj razmjeni država članica EU-a. One osim toga dogovaraju zajedničku kontrolu nad proizvodnjom hrane kako bi je bilo dovoljno te ubrzo dolazi čak i do viška poljoprivrednih proizvoda. Svibanj 1968. postaje poznat po studentskim prosvjedima u Parizu, a s tzv. generacijom '68. povezuju se mnoge promjene u društvu i ponašanju.

1970. – 1979.

Zajednica se širi – prvo proširenje

Pristupanjem Danske, Irske i Ujedinjene Kraljevine Evropskoj uniji 1. siječnja 1973. broj država članica povećava se na devet.  Padom Salazarova režima u Portugalu 1974. i smrću generala Franca u Španjolskoj 1975. nestaju i posljednje desničarske diktature u Europi. Regionalnom politikom EU-a uložene su velike količine novca u cilju otvaranja radnih mjesta i izgradnje infrastrukture u siromašnijim područjima. Jača utjecaj Evropskog parlamenta u evropskim pitanjima te 1979. građani EU-a po prvi put izravno biraju zastupnike u Evropski parlament. Sedamdesetih godina pojačava se borba protiv onečišćenja. EU donosi zakone za zaštitu okoliša, uvodeći po prvi put načelo „onečišćivač plaća”.

1980. – 1989.

Mijenja se lice Evrope – pad Berlinskog zida

Pojava Lecha Walese na čelu poljskog sindikata Solidarnost te štrajkovi u gdanjskom brodogradilištu obilježili su ljeto 1980. u Evropi i svijetu. Godine 1981. Grčka postaje deseta država članica EU-a, a pet godina kasnije EU-u se pridružuju Španjolska i Portugal. Godine 1986. potpisan je Jedinstveni europski akt. Tim ugovorom utvrđeni su temelji opsežnog šestogodišnjeg programa kojim su se željeli riješiti problemi slobodne prekogranične trgovine među državama članicama EU-a te se omogućuje stvaranje jedinstvenog tržišta. Padom Berlinskog zida 9. studenoga 1989. nastaje veliki politički prevrat. Nakon 28 godina ponovno se otvara granica između Istočne i Zapadne Njemačke, što dovodi do ponovnog ujedinjenja Njemačke spajanjem Istočne i Zapadne Njemačke u listopadu 1990.

1990. – 1999.

Evropa bez granica

Pad komunizma u središnjoj, istočnoj i jugoistočnoj Evropi ponovno zbližava Evropljane. Jedinstveno tržište dovršeno je 1993. godine slobodnim kretanjem robe, usluga, ljudi i kapitala. Devedesete godine desetljeće su obilježeno dvama ugovorima: Ugovorom o Evropskoj uniji, sklopljenim 1993. u Maastrichtu, i Ugovorom iz Amsterdama iz 1999. Evropljani su sve zaokupljeniji pitanjem zaštite okoliša, ali i saradnje evropskih zemalja u području sigurnosti i obrane. Godine 1995. EU-u pristupaju još tri zemlje: Austrija, Finska i Švedska. Luksemburški gradić Schengen daje ime sporazumima kojima se ljudima postupno omogućava da putuju bez provjere putovnica pri prelasku granica. Milioni mladih studiraju u drugim evropskim zemljama uz potporu EU-a. Komunikaciju olakšava pojačano korištenje mobitela i interneta.

2000. – 2009.

Daljnje širenje

Mnogi Evropljani sada se koriste novom valutom – eurom. Tijekom ovog desetljeća sve više zemalja uvodi euro. Nakon napada otetim zrakoplovima u New Yorku i Washingtonu, 11. septembra 2001. postaje sinonim za „rat protiv terorizma”. Države EU-a počinju tješnje surađivati u borbi protiv kriminala. Čak deset novih članica ulazi u EU 2004. te još Bugarska i Rumunjska 2007., čime nestaje politički jaz između istoka i zapada Evrope. Financijska kriza pogađa svjetsko gospodarstvo u rujnu 2008. Nakon ratifikacije u svim državama članicama Lisabonski ugovor stupa na snagu 2009. Njime su omogućene moderne institucije i učinkovitije metode rada u EU-u.

2010. – danas

Desetljeće izazova

Evropa je teško pogođena svjetskom ekonomskom krizom. EU pomaže pojedinim zemljama da se suoče s poteškoćama i uspostavlja „bankovnu uniju” radi uspostave sigurnijeg i pouzdanijeg bankarskog sektora. Evropskoj uniji 2012. dodijeljena je Nobelova nagrada za mir. Hrvatska 2013. postaje 28. država članica EU-a. Klimatske promjene i dalje su jedan od prioriteta te čelnici postižu dogovor o smanjenju štetnih emisija. Evropski izbori održavaju se 2014. i više euroskeptika biva izabrano u Evropski parlament. Nakon što je Rusija pripojila Krim, uspostavljena je nova sigurnosna politika.  EU traži načine kako se pobrinuti za te ljude, a istovremeno je i sam meta nekoliko terorističkih napada.

Preuzeto sa: europa.eu

Više informacija o povijesti Evropske unije pronađite putem edukativnog You Tube kanala Ovo jE Unija, na kojem ćete naći kratke i zanimljive video-priloge o povijesti EU.